سمینار آموزشی "بررسی ابعاد فنی و کسب و کاری و حسابداری کارت رفاهی متصل به اوراق گام" با حضور کارشناسان کسب و کاری و فنی شبکه بانکی برگزار شد.
سمینار تخصصی "کارت رفاهی متصل به اوراق گام" روز یکشنبه ۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ از ساعت ۸:۳۰ تا ۱۲:۳۰ با بررسی ابعاد کسب و کاری، فنی و حسابداری این ابزار با حضور کارشناسان ارشد بانک مرکزی، نمایندگان شبکه بانکی، شرکت خدمات انفورماتیک، شاپرک و شرکت های ارائه دهنده خدمات پرداخت توسط گروه آموزش شبکه بانکی و سنجش صلاحیتهای حرفه‌ای اداره آموزش و توسعه دانش بانک مرکزی ج.ا.ا. با همکاری اداره تأمین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی ج.ا.ا. در سالن همایشهای ساختمان عباس آباد بانک مرکزی برگزار شد. برنامه با تلاوت آیاتی از کلام‌الله مجید آغاز شد و سپس آقای محمدجانی، مدیر اداره تأمین مالی زنجیره تولید بانک مرکزی، به تبیین ضرورت توسعه ابزارهای تامین مالی زنجیره تولید در راستای سیاست‌های اعتباری و تسهیل تامین مالی خانوار و بنگاه های تولیدی و کمک به هدایت اعتبارات به محل مصرف و کاهش انحراف تسهیلات از هدف و همچنین نقش آن در کاهش تنگنای اعتباری بانکها و خانوارها و بنگاههای اقتصادی پرداختند. در ادامه ضمن تبیین تکالیف پیشبینی شده توسط قانون گذار در ماده ۴ قانون بانک مرکزی و ماده ۱۰ قانون برنامه هفتم پیشرفت کشور برای بانک مرکزی جهت توسعه ابزارهای تامین مالی زنجیره تولید به هدف گذاری ۴۸۵ هزار همتی انواع ابزارهای تامین مالی زنجیره تولید و به طور مشخص هدفگذاری بانک مرکزی در خصوص ابزار کارت رفاهی متصل به اوراق گام برای سال 1404 به میزان 115 هزار میلیارد تومان اشاره کردند.
در ادامه در سه بخش جداگانه در قالب گزارش های آموزشی ابعاد کسب و کاری، فناوری و ملاحظات حسابداری این ابزار توسط نمایندگان هر یک از حوزه های تخصصی مربوطه تشریح گردید.
1- بررسی مبانی حقوقی، اقتصادی و فرآیند عملیاتی طرح: در ادامه، آقای ولی‌نژاد، رئیس گروه مطالعات و طراحی اداره تأمین مالی زنجیره تولید، به ارائه جزئیات طرح پرداختند. ایشان در بخشی از سخنان خود به مبانی حقوقی و اقتصادی این ابزار اشاره کرده و مزایای آن از جمله خلق نقدینگی کمتر در مقایسه با تسهیلات، هزینه پایین تامین مالی برای خانوار و هدایت اعتباری به بخش مولد اقتصادی در چارچوب تامین مالی زنجیره تولید را تشریح کردند. همچنین، فرآیند عملیاتی طرح شامل اقدامات انجام‌شده، شیوهنامه اجرایی، فرم‌های یکنواخت قراردادها و تفاهم‌نامه‌های بین پذیرندگان و بانکها به‌طور مفصل بررسی شد. ایشان بر لزوم هماهنگی بین شبکه بانکی و شرکت های ارائه دهنده خدمات پرداخت برای تسریع در پیاده‌سازی این ابزار تأکید کردند و به موضوع کارمزدهای طرح و سازوکار تعیین آن نیز پرداختند.
2- ارائه ابعاد فناوری طرح : آقای تیموریان، رئیس دایره اداره نظارت بر نظامهای پرداخت، به همراه نمایندگان شرکت شاپرک و شرکت خدمات انفورماتیک، الزامات فنی، زیرساخت‌های مورد نیاز و نحوه اتصال سامانه‌های بانکی به این ابزار را تشریح کردند. موضوعاتی مانند یکپارچه‌سازی با شبکه پرداخت و رفع چالش‌های فنی از جمله مباحث مطرح‌شده در این بخش بود. ایشان بر آمادگی حوزه نظام های پرداخت جهت ارائه سرویس های لازم جهت پیاده سازی ابزار برای کل شبکه بانکی تاکید کردند.
3- ملاحظات نظارتی و حسابداری: آقای دکتر منصوری، رئیس گروه اداره رویه‌های حسابداری، نیز به بیان دستورالعمل‌های حسابداری و نظارتی مرتبط با این ابزار پرداختند. ایشان بر ضرورت شفافیت مالی، ثبت صحیح تراکنش‌ها و انطباق با استانداردهای بانک مرکزی تأکید کردند.
در بخش پایانی و با حضور کلیه سخنرانان میزگرد پرسش و پاسخ برگزار شد و به سؤالات شرکت‌کنندگان در خصوص ابهامات اجرایی، چالش‌های کسب و کاری و جزئیات فنی پاسخ داده شد. همچنین مقرر گردید پاسخ سوالات و ابهامات مطرح شده در سمینار پس از جمع بندی، برای اطلاع کلیه بانکها تدوین و ابلاغ شود.
در ادامه به طور مختصر شرحی از کارت رفاهی متصل به اوراق گام جهت آشنایی مخاطبان محترم ارائه می شود.
کارت رفاهی متصل به اوراق گام
با توجه به شرایط اقتصادی سالهای اخیر و کاهش قدرت خرید خانوارها، تسهیل تامین مالی خانوارها همواره یکی از دغدغههای نظام بانکی بوده است. لیکن چالشهایی از جمله محدودیت منابع بانکی و عدم توانایی خانوار برای پرداخت سود تسهیلات در این مسیر پیشروی نظام بانکی است. به عبارتی، همواره تامین مالی خرد با نرخ پایین، دغدغه خانوارها و سیاستگذاران بوده است.
پس از تجربه کارت اعتباری مرابحه، بانک مرکزی در راستای تامین مالی خرد و خانوارها، در راهکاری خلاقانه در چارچوب توسعه ابزارهای تامین مالی زنجیره تولید، ابزار «کارت رفاهی متصل به اوراق گام» را طراحی کرد تا تامین مالی خانوار به همراه تامین مالی بخش تولید به صورت یکپارچه در قالب تامین مالی زنجیره تولید صورت گیرد. در این خصوص، ضمن فراهم کردن بستر لازم برای اجراي نرم‌افزاري و سخت‌افزاري آن، شیوهنامه اجرایی کارت رفاهی متصل به اوراق گام طی بخشنامه شماره 310396 مورخ 19/12/1402 از سوی بانک مرکزی به شبکه بانکی ابلاغ شد.
الگوی تامین مالی بر پایه این ابزار با هدف تامین مالی خانوار با نرخ پایین و خلق کمتر نقدینگی طراحی شده است.
مزایای ابزار کارت رفاهی متصل به اوراق گام:
- تسهیل فرایند تامین مالی خانوارها با توجه به اعتبارسنجی خانوار نزد شبکه بانکی و بازپرداخت آن از طریق اقساط طی حداکثر 24 ماهه
- تامین مالی توامان خانوارها و بنگاهها با یک ابزار تعهدی (اوراق گام) و افزایش کارایی تامین مالی
- تامین مالی بنگاههای تولیدی که محصولات آنها توسط خانوارها خریداری میشود.
- هزینه پایین تامین مالی برای خانوار با نرخ کارمزد حداکثر ۵.۲۵ درصد برای کل دوران بازپرداخت
- خلق نقدینگی کمتر در مقایسه با اعطای تسهیلات
- نیاز به منابع کمتر در مقایسه با اعطای تسهیلات
روش اجرایی:
در چارچوب این ابزار که نتیجه همکاری نزدیک حوزههای اعتباری، نظامهای پرداخت و شرکت خدمات انفورماتیک طی یک سال گذشته است، خانوار پس از اعتبارسنجی در شبکه بانکی نسبت به دریافت کارت رفاهی به اعتبار اوراق گام تا سقف ۳۰۰ میلیون تومان (پس از کسر میزان استفاده شده از کارت اعتباری مرابحه) اقدام می‌کند. پس از خرید کالا توسط مشتری (باز پرداخت اقساط حداکثر 24 ماهه) با استفاده از کارت رفاهی از پذیرندههای طرف قرارداد بانک، تسویه با پذیرندهها از طریق صدور اوراق گام توسط بانک عامل به ذینفعی شرکت پذیرنده صورت میگیرد. در نتیجه، با صدور اوراق گام، کارایی زنجیره تولید به واسطه تامین مالی پایدار و کم‌هزینه، به‌طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. به عبارت دیگر، اوراق گام صادر شده در این ابزار تعهدی، امکان انتقال در زنجیره تولید و تامین مالی بنگاههای تولیدی (یک یا چند حلقه از زنجیره تولید) را با خلق نقدینگی کمتر دارد.
فرایند استفاده از کارت رفاهی به منظور تامین مالی خانوارها بشرح ذیل است:
- هر بانک صادرکننده کارت رفاهی نسبت به عقد قرارداد با پذیرندهها (فروشنده کالا) اقدام خواهد کرد.
- کارت رفاهی متصل به اوراق گام توسط بانک عامل یا موسسات اعتباری با رعایت الزامات اعتبارسنجی به ویژه استعلام وضعیت بدهی غیرجاری و استعلام چک برگشتی، به مشتری(خانوار) اعطاء میشود.
- مشتری بانک از زمان خرید نسبت به بازپرداخت اقساط طبق جدول اقساط اقدام می‌کند.
- در این مدل، براساس توافق مابین بانک و پذیرنده با تجمیع خریدهای صورتگرفته از کارتهای رفاهی مشتریان در بازههای زمانی مشخص حسب توافق (هفتهای- دو هفته یکبار) ، اوراق گام به ذینفعی پذیرنده به عنوان متقاضی گام توسط بانک به وکالت از مشتریان (متعهدین) صادر میشود.
- پذیرنده به عنوان بنگاه متقاضی می‌تواند نسبت به انتقال اوراق گام در زنجیره تولید پسین خود به بنگاههای متقاضی دیگر اقدام نماید.
- در نهایت در سررسید اوراق گام، ذینفع نهایی اوراق گام چه در بازار پول و چه در بازار سرمایه باشد، نسبت به دریافت وجه اوراق گام اقدام مینماید که پرداخت به ترتیب به طور مستقیم و غیرمستقیم توسط بانک پرداخت می شود.
با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی موجود، ابزار کارت رفاهی متصل به اوراق گام، که در حال حاضر توسط بانک رفاه کارگران عملیاتی شده است، می‌تواند به‌عنوان راهکاری مناسب جهت تامین مالی خرد برای خانوارها مورد استفاده قرار گیرد. همچنین این ابزار قابلیت استفاده در تسهیلات تکلیفی و سایر طرحهای تامین مالی دارد. انتظار می رود با بهره برداری از این ابزار علاوه بر تامین مالی خانوارها مبتنی بر اعتبار اوراق گام که تضمین شبکه بانکی را دارد و بدون ایجاد ناترازی برای شبکه بانکی زمینه افزایش عرضه برای تولیدات صنعتی کشور در حوزه محصولات نهایی نظیر حوزه لوازم خانگی فراهم شود.
با توجه به ابلاغ شیوهنامه و مستندات فنی و کسب و کاری کارت رفاهی متصل به اوراق گام به شبکه بانکی، بانکهای عامل میتوانند از ظرفیت این ابزار برای تسهیل تامین مالی خانوارها و بنگاهها استفاده کنند.
لازم به ذکر است که کلیه مدارک و مستندات ابزارهای تامین مالی زنجیره تولید از جمله شیوه نامه و محتوی آموزشی ابزار کارت رفاهی متصل به اوراق گام در پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی بخش مقررات اداره تامین مالی زنجیره تولید به نشانی www.cbi.ir در دسترس عموم می باشد.
اداره آموزش و توسعه دانش - گروه آموزش شبکه بانکی و سنجش صلاحیتهای حرفه ای
